Her Ağacın Bir Hikayesi Vardır: Ceviz Ağacı -1-
25-10-2024
21:54
Her ağacın bir hikayesi vardır. Bu yüzden ahşap ürünler daha değerlidir, hikayesiyle gelir bize. Evimize, ofisimize, masamıza gelen sadece güzel bir tasarım değildir, beraberinde tarihini de getirir. Herkesin bildiğinin haricinde, bizim de -hepimizin- o ağaçla ilgili özel bir tarihi vardır. Bir anısı, bir hikayesi, bir geçmişi. O ağaç mı, çocukken tepesinden inmezdim, nasıl da düşmüştüm, gölgesi vardı kocaman... Hatırladık değil mi?
Bugün cevizden bahsetmek istiyorum. Ağacını bilmesek de meyvesini bilmeyenimiz yoktur, sevmeyenimiz de. Hikayesi bol bir ağaç ceviz. Tarihi de eski. Önce kısaca tarihçesine göz atalım.
Bildiğimiz cevizin bilimsel adı Juglans regia, yavaş büyüyen bir ağaç ama Balkanlardan Çin’e geniş bir kuşakta yetişir. En geniş ormanları Kırgızistan’da, 1000 - 2000 rakımda bulunur. Tarihte ceviz ağacı ekiminden bahsedilmesi milattan önce 2000’lere, Babil (Irak)’a kadar geriye gider, ancak güney Fransa’da Neolitik dönem arkeolojik kazılarında kavrulmuş ceviz kabuklarına rastlanmıştır. Bu da cevizin Avrupa’da en azından 8000 yıl önceden bilinip yendiğini göstermektedir.
Orijinal olarak İran kökenli olduğu yazar bir çok yerde. Peki neden “İngiliz cevizi” diye bilinir ve California bir yetiştirme merkezi olur? Cevizin ıslah edilip üretilmesi Antik Yunan’a kadar gider. Romalılar cevizi Avrupa ve Kuzey Afrika’da yaygın bir şekilde yetiştirir. Orta çağla birlikte İngiltere de ceviz üretmeye başlar ve ceviz 1800’lerde İngiltere’den Amerika’ya taşınır. Ve İngiliz cevizi buradan doğdu.
Siyah ceviz, Juglans nigra, ise bir Kuzey Amerikalı. Geniş ve yenilebilir cevizi vardır bu ağacın, ama İngiliz cevizinin bir tık altında yer alır, nedense. Belki de cevizlerinin tam olgunlaşması için çok sıcak yazlara ihtiyacı olduğu içindir. Bu kısmı benim için muamma hala.
Ceviz ağacı 9 metreden 40 metreye kadar büyüyebilir. Etrafında fazla ağaç yoksa oldukça geniş bir alana yayılan yaprakları harika bir gölgelik olur. Ancak bir ormanda büyüyorsa biraz daha az yer kaplar çünkü diğer ağaçları da düşünmek zorunda kalır ve onlara da yer açar.
Bugünlerde bir çok ülke ceviz üretiyor, yılda tam 1.5 milyon ton. Çin en büyük üretici, Amerika, İran ve Türkiye ise onu takip eden ülkeler. Daha iyi ceviz ve ceviz ağacı elde etmek için yapılan ciddi sayıda araştırma var. Bu araştırmalar erken olgunlaşan ve hastalıksız ceviz, sağlam kereste elde etmek gibi konular üzerine odaklanıyor.
Çocukluğunda Ezop’tan hikayeler okumayan var mıdır? Okul kitaplıkları doludur o masallarla. Ceviz ağacıyla ilgili de yazmış Ezop. Kısacık bir hikaye, dinleyelim:
“Yol kenarında büyüyen bir ceviz ağacı varmış, ve her sene oldukça fazla ceviz verirmiş. Yanından geçen herkes cevizlerini dökmek için dallarına taş ve sopayla vururumuş. Ağaç bundan dolayı çok acı çeremiş. Bir gün ağlamış: “Çok zor” demiş, “meyvemin tadını çıkaran herkes, küçük düşürüp yumruklarak beni ödüllendiriyor.” :(
Üzücü değil mi? Her meyve topladığımızda, her ağaca dokunduğumuzda bunu hatırlayalım lütfen.
Bir de kitabı var ceviz ağacının, “Ceviz Ağacının Hikayesi” diye. Arka kapağındaki hikayeyi anlatayım. “Bir zamanlar kibar bir adam ağaçlarını suluyordu. Bir çocuk sordu: “Neden ceviz ağacı yavaş büyüyor? En sonunda diğerleri gibi uzun, geniş ya da güzel yapraklı olabilecek mi?” Adam ceviz ağacına baktı ve cevap verdi: “Bazen büyümesi zaman alan şeyler, en mükemmele dönüşür.”
Cevizden hayat dersi:)
Çok hikaye var ceviz üstüne, ya da bir şekilde ceviz ağacına dokunan. Nasreddin Hoca’nın “Ceviz ve Balkabağı” fıkrasını bilmeyen var mıdır?
Ağaçlar güzeldir. Planlı bir şekilde ormanları korumak için kesilen ağaçlardan üretilen ahşap ürünler de güzeldir. Evimize ormanı, doğanın ve doğalın kokusunu, ve daha da ötesi hikayesini getirir.
Bizim atölyemiz, Woodsaka, bu hikayelerle dolu. Ya sizin eviniz?
Güzel bir sonbahar akşamı dilerim, güzel hikayelerle dolu bir akşamı.