Doğal Yağlar - Ahşap İçin Doğal Koruma Yağları
Merhaba,
Ahşaptan ürünler üreten bir iş yeri çalışanı olarak ahşap ürünlere ne kadar emek harcandığını çok iyi biliyorum. Ahşap severler olarak sizlerin de bunu deneyimlediğinizden eminim. O kadar uğraştığımız, hatta bazen ince ince işlediğimiz bu ahşap projelerimizi elbette ki en iyi şekilde korumak isteriz. Eğer ahşap aksesuarlar, mobilya, zemin ya da herhangi bir projenin bozulmasını istemiyorsak vernik ya da yağ ile koruma sağlamak zorundayız. Çünkü iyi bir cila ahşabın kurumasını, çatlamasını, hava değişiminden etkilenmesini, basit çizgilerin oluşumunu ve lekelenmesini önler. Ayrıca daha güzel ve derin görünmesini sağlar. Burada ilk büyük soru akla gelir: Ahşap ürünümüzü yağla mı yoksa vernikle mi koruma altına almalıyız? Bu kararı almak, bazen projenin kendisini tamamlamaktan daha zordur. Bugün kısaca doğal yağlardan bahsetmek istiyoruz.
Hazırlık Aşaması: Yağlamadan Önce
Genel kanının aksine ahşap yüzeyine yapılacak işlem yağlama ile değil, ahşap yüzeyin bu işleme hazırlanmasıyla başlar. İlk adım olarak zımparalama yapılır ve yüzey istenilen pürüzsüzlüğe ulaştıktan sonra, eğer yüzeyde budak veya çividen kaynaklanan boşluklar varsa bunlar doldurulmalıdır. Ancak doğal bir görünümü tercih ediyorsanız, bunları olduğu gibi bırakabilirsiniz. Eğer ahşabın rengini değiştirmek istiyorsanız, bu işlemden sonra renklendirme adımına geçebilirsiniz. Ancak doğal rengi korumak isteyenler bu adımı atlayabilir. Eğer yağlamadan önce projenizi boyamak istiyorsanız, su bazlı boya kullanın, çünkü yağ bazlı boya ağacın gözeneklerini kapatır ve peşinden uygulayacağınız yağın ağaca gerektiği gibi nüfuz etmesini önler.
Tüm hazırlık işlemlerinden sonra artık hangi koruyucu işlemi uygulayacağımıza karar verebiliriz. Eğer yağ kullanmayı düşünüyorsak, projemizin kullanım alanını, koruma seviyesini, ağacın türünü ve estetik beklentilerimizi göz önünde bulundurmalıyız. Çok fazla yağ çeşidi olduğu düşünülürse bu durum oldukça normal. Öyle ki bazı yağlar özel olarak belirli bir ağaç için üretilmiştir. Bu kalabalığın içinden doğru olanı seçmek elbette zor olacaktır.
Yağ Seçimi ve Uygulama Yöntemleri
Peki ahşap yağı nedir? Doğal yağ, ahşap projeyi tamamlamak için kullanılan en geleneksel yöntemlerden biridir. Kötü hava koşullarına karşı koruma gücü günümüz vernik ve benzeri ürünleri kadar güçlü ve etkili değildir; ancak ahşabın karakterini, desenini, çizgilerini diğer bütün cilalardan daha iyi ortaya çıkarır, doğallığını korur. Yağladığınız ürüne dokunduğunuzda ahşabı hissedersiniz. Uygulanması ve yağlanmış ürünün bakımı kolaydır. Şimdi doğal yağ çeşitlerini inceleyelim:
Bezir Yağı: Bezir yağı, keten tohumlarının preslenmesiyle elde edilen doğal bir yağdır. Keten tohumu yağı olarak da bilinen bezir yağı, yüzyıllardır ahşap işçiliğinde ve sanatında kullanılmaktadır. Bu yağ, ahşabın korunması ve yüzeyine doğal bir görünüm kazandırmak için tercih edilir. Kaynatılmış bezir yağının kuruması yalnızca bir gün alır, bu yüzden daha popülerdir. Saf bezir yağı ise yaklaşık olarak üç günde kurur, ama daha iyi bir koruma sağlar. Ham bezir yağı, keten tohumunun preslenmesiyle üretildiğinden madeni kurutucular içeren kaynatılmış bezirle karıştırılmamalıdır. Ancak, her iki tür yağ da dış mekanda kullanılacak projelerde kullanıma uygun değildir. Yağ ahşaba bir parça kumaşla iyice ovarak uygulanır ve ikinci tabakayı uygulamak için en az 24 saat beklenmelidir. Sonuçtan memnun kaldığınız noktada ise yumuşak bir kumaşla yüzeyi parlatabilirsiniz.
Danish (Danimarka) Yağı ve Tik Yağı: Danish oil (Danimarka yağı) ve Tik yağının kuruması bezir yağından daha az zaman alır ve daha dirençlidirler. Yeni projeler için bezir yağından daha uygundurlar. Tik yağı yüzeyde hafif bir pırıltı bırakırken, Danimarka yağı daha az parlaktır. Bu yağlar yumuşak bir fırça ya da kumaşla uygulanır ancak bir defada çok fazla yağ kullanılmamalıdır, çünkü ahşap yağın fazlasını içine çekemeyecektir. Birden fazla tabaka halinde uygulayacaksanız aralarda yüzeyi iyi bir silisyum karbür zımpara ile zımparalamak gerekir. Genel olarak 4 kat yağlama idealdir.
Tung Yağı: Tung yağı doğal yağlar içinde belki de en iyi sonuç aldıklarımızdandır. 100 yılı fazla aşmayan tarihleriyle modern resin ve vernikler de dahil olmak üzere tung yağı kadar genel anlamda iyi sonuç veren cila yok diyebiliriz. Tung ağacı tohumlarının preslenmesiyle elde edilen bu yağ, saydam, suya dayanıklı ve zehirsizdir. Çocuk oyuncaklarında ve mutfak eşyalarında kullanılabilir. Ahşabın eskidikçe veya ortamın ısısı değiştikçe doğal olarak genleşip daraldığını biliyoruz, işte tung yağı bu değişime de uyum sağlayabilir. Tung yağının kuruması zaman alır ve en az 3-5 kat uygulanmalıdır. Her bir katman arasında ise iki - üç gün beklenmelidir. Saf tung yağı Çin ağacının tohumlarından elde edilir ve birçok yağ ve vernik karışımının da temel malzemesidir. Çin’de yüzlerce yıldır teknelerde ve suya dayanıklı olması gereken kağıt ve kumaşta kullanılmaktadır.
Mineral Yağ ve Ceviz Yağı: Mineral yağı ham petrolden üretildiği halde kokusuz, tatsız ve tamamen etkisizdir. Eczanelerde laksatif olarak da satılır. Ceviz yağı ise cevizlerin preslenmesiyle üretilir. Yemeklik yağ olarak da raflarda görebiliriz. Ceviz yağı ekşimez.
Balmumu ve Carnauba Mumu: Balmumu ahşap için diğer bir doğal koruyucudur. Diğer doğal yağlarla karıştırılarak kullanılabilir. Carnauba mumu Brezilya’da bir palmiye ağacından elde edilir. Balmumundan daha sert ve suya dayanıklıdır. Doğrudan ahşaba uygulanabilir.